başka karakterler | other characters

şahıslar toplumsal süreçlere katılırlar. bu esnada birer aktör ya da ajan olarak nitelendirilebilirler. her aktörün bir seri genelleştirilmiş kurgusal karakteri oynamakta/bedenlendirmekte olduğunu düşünelim. mimar, akademisyen, eğitimci ya da kuramcı birer karakter örneği olabilirler. ama bu sayılan karakterler genelde toplumsal süreçlerde etkili olan roller için seçilmezler, yapma-etme dünyasında bunlara önemli roller verilmiyor olabilir. biz yine de karakterlerden bashetmeye devam edelim ve onları etkileri üzerinden değil de ruhlarımıza hitap etmeleri açısından etkili aktörlerin bürünmeyi sevdikleri karakterlerle eşdeğer pozisyonlara yerleştirelim. iki adet karakter önereceğim. bunların ikisini de bütün insanlar -ve insan dışı ajanlar da?- yeri geldiğinde canlandırırlar:

ilki politik aktör. adı aktör olmakla beraber, soyutlanıp genelleştirildiğinde bir karakter olarak düşünülebilir. bütün insanlar yeri geldiğinde bu karakteri bedenlendirirler. bu karakteri oynayarak yaşarlar/eylerler.

önereceğim ikinci karakter ise öykücü. öykücü, anlamak ile üretmeyi aynı anda gerçekleştiren bir karakter. gerçekte, kuramcı (ister sosyal bilimler, ister fen bilimleri, ister insan bilimleri alanında olsun), tarihçi, eleştirmen, profesyonel, politikacı, felsefeci ya da eğitimci, bütün insan karakterlerinin "aşkınsal şeması" (bunu bir metafor olarak alalım) öykücüdür. ama öykücülüğün türleri olmadığı anlamına gelmez bu. mesela kuramcı kendini daha fazla sınırlayan bir öykücü olabilir ve bu sınırlamalar da tümüyle keyfi olmayabilirler, büyük ölçüde dünyanın ve sosyal süreçlerin azmettirdiği sınırlamalardır bunlar. son tahlilde sınırları yine de ajanlar/aktörler oluşturur, ama hiçbir ajanı/aktörü kendi davranışlarına tam-hakim, tam-bilinçli, tam-özgür bir özne gibi kurgulamamak gerekir.

[yukarıdaki geniş anlamından daha dar bir anlamda bir öykücü karakter kurguluyorum. ve o karakterin eyleme tarzı ile, kurguda, kendi eyleme tarzımı üstüste düşürmeye çalışıyorum.]

(özl'ye binbir minnet)

persons participate in social processes. with this respect they may be called actors or agents. let's think that each actor is performing/incarnating a series of fictional generalized characters. architect, academician, educator or theoretician may be examples of characters. but these characters doesn't seem to be the preferred ones for the effective roles in the world of making. let us still continue to talk about the characters, and let's situate these characters into equivalent positions, with those ones which are enjoyed by effective actors; not with respect to their effectivity but with respect to their appeal to our souls. i will propose two characters, both of which are performed, in their turn, by every human being (sometimes even by non-human agents?):

the first one is the political actor. though its name is "actor", when it is abstracted and generalized, it may be conceived as a character. all humans, in turn, embody this character, they live/act by performing this character.

the second is the storymaker. this is a character who performs 'understanding' and 'producing' simultaneously. in fact, storymaker is the "transcendental scheme" (let us borrow this phrase as a metaphor) of any human being, including the theoretician (either in the domain of social sciences, natural sciences or humanities), the historian, the critic, the professional, the politician, the philosopher or the educator. but this never means that story-making doesn't have types. for instance, the theoretician may be a story-maker who limits itself to a greater degree and these limitations is by no means altogether gratuitous, these are rather, to a great extent, limitations imposed by the world and the social processes. the limits seem still to be produced by the fictional agents/actors, but no agent/actor should be understood as a completely autonomous, all-conscious and all-free subject.

[i'm composing a second storymaker character, with a narrower definition. and, in fiction, i'm trying to parallel the style of action of that character with mine.]

(with a thousand-and-one gratefulness to özl)